Protein nedir?
Protein vücudumuzu oluşturan üç esas kimyasaldan
biridir (diğer ikisi yağlar ve şekerler). Protein gıdaların önemli bir parçası
olup; çoğu yiyecekte bulunur. Et ve balıkta çok miktarlarda vardır. Et
yediğinizde et midede parçalanır ve vücuda alınır. Protein daha sonra vücutta
değiştirilir ve dağılır. Proteinler kaslar, kemikler, saç ve tırnaklar dahil
tüm vücut parçalarını yapan kalıplardır. Kandaki proteinler ise birçok önemli
fonksiyona sahiptir. Vücudu mikroplardan korurlar, pıhtılaşmaya yardım ederler,
vücutta dolaşan sıvının miktarını ayarlarlar. Proteinler kanın plazma bölümünün
( sulu kısmı) önemli bir parçasıdır ve vücut proteinlerini kaybetmek istemez.
Dolayısıyla vücut atık maddeleri böbrekler yoluyla atarken proteinler kan
dolaşımında tutulur.
Proteinüri nedir?
Proteinüri idrarın anormal miktarda protein
içerdiği bir durumdur. Albumin kandaki esas proteindir ve proteinüri varlığında
albumin en çok atılan proteindir. Böbrekler kanı süzerek idrar yapar. Normalde
kandaki proteinler böbreğin süzen kısmındaki delikleri geçmek için çok büyük
olduğunda kanın süzülmesi sırasında idrara protein geçmez. Ancak böbreğin süzme
işlevini yürüten glomerül adı verilen yapılarda bir hasarlanma varsa kandaki
proteinler idrara sızabilir.
Proteinüri çocuk böbrek
hastalıkları uzmanına en sık sevk nedenlerinden biridir. Çocuklarda proteinüri
geçici ve iyi seyirli bir durum olabileceği gibi ciddi bir böbrek hastalığının
ilk bulgusu da olabilir. Böbrek hastalığının bulgusu olduğu kadar, hastalığın
kötüleşmesine de neden olabilir. Bu nedenle bulgu vermese bile çocukta
proteinürinin saptanması hem hekim hem de hasta ailesi için endişe verici bir
durumdur.
Çocuklarda proteinüri sıklığı nedir?
Çocuk ve ergenlerde tek bir idrar
örneğinde proteinüri saptanma oranı oldukça sıktır (%5-15). Bununla birlikte tekrarlanan idrar
analizlerinde devam eden proteinüri oranı oldukça azdır (%0.1).
Proteinürinin nedenleri nelerdir?
İdrarda protein varlığı
hemen her tip böbrek hastalığının bir göstergesi olabilir. Dolayısıyla idrarda
albumin testi yapılması rutin tıbbi değerlendirmenin bir parçası olmalıdır. Çocuklarda
proteinürinin en sık nedenleri minimal değişiklik hastalığı,
glomerulonefritler, reflü nefropatisi, infeksiyonlar, hipertansiyon ve
diabettir.
Proteinürinin
belirti ve işaretleri nelerdir?
Erken
dönemlerde proteinürinin hiçbir belirtisi ve bulgusu yoktur. Protein idrar
analizi sırasında saptanır. İdrarda çok fazla miktarlarda protein varlığında
idrar köpüklü bir görünüm alır. Proteinüri çok fazla olduğunda nefrotik sendrom
denilen klinik tablo ortaya çıkar. Kan proteinlerinin azalması kandaki suyun
dokulara sızmasına neden olur ve göz çevresi, eller, ayaklar, yüz ve karında
şişlik oluşur. Bu şişme ödem olarak adlandırılır. Akciğerlerde sıvı birikimine
bağlı nefes darlığı gelişebilir. Bu bulgular böbrek hastalığının ilerlemiş ve
protein kaybının fazla olduğunun işaretidir.
Proteinüri
araştırması için hangi testler yapılmalıdır?
Proteinüri için en sık kullanılan tarama testi
idrar çubuk testidir. Bu yöntem çabuk, kolay yapılabilir ve güvenilir olmasına
rağmen idrardaki protein miktarını tam göstermez. Ayrıca yalancı pozitiflik ve
negatiflik de söz konusu olabilir. Bu nedenle çubuk testi ile proteinüri
saptandığında protein miktarı ölçülmelidir. İdrardaki protein miktarı iki
şekilde belirlenebilir. İlki anlık idrarda protein ve kreatinin miktarlarının
ölçülerek protein/kreatinin oranının hesaplanmasıdır. İkincisi ise 24 saat
süreyle toplanan idrardan protein atılımının ölçülmesidir. İkinci yöntem proteinüri
miktarının belirlenmesinde altın standart yöntemdir.
Böbrek hastalığı tanısı için hangi ilave testler gereklidir?
Kandaki kreatinin miktarının ölçülmesi çocuğun
böbreğinin atıkları etkin bir şekilde uzaklaştırıp uzaklaştıramadığını
gösterir. Kandaki kreatinin düzeylerinin artmış olması çocuğun böbrek hasarının
ciddi olduğunu işaret eder. Ayrıca kan kreatinin ölçümü böbreklerin kanı süzme
işlevinin düzeyinin hesaplanması için de gereklidir. Böbreğin süzme işlevinin
derecesini gösteren bu hesaplamaya “glomerüler filtrasyon hızı (GFH)” adı
verilir. GFH dakikada 90 ml nin altında ise hastada böbreğin süzme fonksiyonu
bozulmuş demektir.
Proteinürinin kötü sonuçları var mıdır?
Proteinürili birçok
hastada hafif böbrek hastalığı bulunurken bazıları böbrek yetmezliğine ilerler.
Proteinürinin açtığı sonuçlar idrardaki protein miktarı ile ilişkilidir.
İdrarda protein atılımı ile birlikte olan tüm böbrek hastalıklarında sık
görülen bazı sorunlar vardır:
·
Hipertansiyon: Böbrek
hastalığı sıklıkla kan basıncı yüksekliğine neden olur. Hipertansiyon böbrek
hastalığının daha da ilerlemesi için bir risk faktörüdür. Ayrıca kalp ve damar
sorunları gelişmesine de neden olur. Kan basıncını düzenlemek için ilaç
kullanılması gerekebilir.
·
Kolesterol yüksekliği: Nefrotik sendromda kan
kolesterolü yükselir. Kolesterol yüksekliği uzun sürerse kalp damar hastalığı
gelişme riski artar. Nefrotik sendrom kısa sürede tedavi edilirse kolesterol
düzeyleri kendiliğinden normale döner. Eğer nefrotik sendrom kısa sürede tedavi
edilemezse kolesterol düşürücü ilaçlar gerekebilir.
Proteinüri nasıl tedavi edilir?
Proteinürinin tedavisi
altta yatan böbrek hastalığına bağlıdır. Tedavi edilebilir böbrek
hastalıklarında hastalığın tedavisi ile proteinüri de düzelir. Böbrek
hastalığının tedavisi mümkün değilse idrarda protein miktarını azaltmaya
yönelik diyet ayarlamaları ve proteinüriyi azaltıcı etkisi olan bazı ilaçlar
denenebilir. Diyetteki tuz ve protein miktarının azaltılması proteinürinin de
azalmasına yardımcı olabilir. Kan basıncının ve kan kolesterol düzeyinin
kontrol altında tutulması da proteinürinin azaltılmasına katkıda bulunacaktır.
Unutulmaması
gereken noktalar
- Proeinüri idrarda anormal miktarda protein varlığıdır.
- Proteinüri kronik böbrek hastalığının bir işareti olabilir
- Diabet ve hipertansiyon varlığı proteinüri için risk oluşturur
- Proteinürinin başlangıçta hiçbir belirtisi yoktur. Sadece laboratuar testleri ile saptanır
- Proteinüri miktarı artınca nefrotik sendrom kliniği oluşur
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder