Aşılamanın amacı
bulaşıcı hastalıklardan korunmaktadır. Onbeş bulaşıcı hastalık vardır ki bu
hastalıklar çocuklarda çok yüksek oranda ciddi hastalık oluşturma riskine
sahiptir. Bu hastalıklar boğmaca, çocuk felci, difteri, Hemofilus influenza tip
b (Hib) hastalığı, hepatit A, hepatit B, grip (influenza), kabakulak, kızamık,
kızamıkçık, pnömokok hastalığı, rotavirus, suçiçeği, tetanoz ve veremdir.
Boğmaca:
Boğmaca
Bordetella pertussis bakterisi ile oluşur. Çok tipik bir öksürük ile kendini
gösterir. Çocuk boğulur gibi arka arkaya öksürür ve öksürük nöbeti sonunda
çığlık atar gibi bir ses çıkararak kusar. Boğmaca son derece bulaşıcı bir
hastalıktır. Başlangıçta soğuk algınlığına benzer belirtiler olur. Bunlar
aksırma, burun akıntısı, ateş ve hafif öksürük şeklindedir. 1-2 hafta sonra
şiddetli öksürük nöbetleri başlar. Boğmaca 1 yaşından küçük bebeklerde çok
şiddetli geçer. Hastalığı alan bebeklerin yarıdan fazlasının hastaneye
yatırılarak tedavisi gerekir. Büyük çocuklar ve erişkinlerde genellikle daha
hafif geçer, bunların bir kısmı hasta olduğunu bile bilmez. Bebeklerin çoğu
hastalığı kardeşlerinden veya ebeveynlerinden alır. Zatürre, beyin iltihabı ve
hatta ölümle sonuçlanabilir.
Çocuk Felci:
Geçmişte dünya
çapında milyonlarca çocuğun sakat kalmasına sebep olmuştur. Çocuk felcine karşı
aşı geliştirilmesinden sonra hastalık dünyada çok azalmış, ülkemizde ise hemen
hiç görülmez olmuştur. Çocuk felci boğazda ve barsakta yaşayan bir virus ile
oluşur. Virus, hastalığı almış olan insandan dışkı yoluyla yayılır. Klinik
özellikleri çok değişkendir. Bazı çocuklarda bulgu olmaz iken, bazılarında
soğuk algınlığı gibi seyredebilir. Bir kısmında boyun, sırt ve bacaklarda
katılık ve ağrı da olur. Fakat bazı çocuklarda şiddetli kas ağrısı ve bir hafta
içinde felç ile ortaya çıkar. Çoğunlukla bacaklarda felç yaparken, bazı
çocuklarda solunum kasları dahil diğer kaslar da felç olabilir. Çocuk felcinin
tedavisi yoktur ve bazı çocuklar bu hastalık nedeniyle kaybedilirler.
Difteri (kuşpalazı):
Difteri Corynebacterium
diphtheriae bakterisi tarafından oluşturulur. Bu bakteri, hastalığı almış
kişinin ağız, boğaz ve burnunda yaşar ve öksürme ve aksırma ile diğer insanlara
yayılır. Difterili bir hasta diğer insanlara 2-4 hafta süreyle hastalığı bulaştırabilir.
Difteri başlangıçta boğaz ağrısı, ateş ve titreme ile kendini gösterir. Erken
tanınamaz ve tedavi edilmezse bir toksin (zehir) üretir ve bu toksin kalp
yetmezliği ve felç gibi ciddi sorunlara neden olur. Difteri geçiren her 10
hastadan biri bu hastalıktan ölür. Geçmişte salgınlar yaparak çok sayıda
insanın ölümüne neden olmuştur.
Hemofilus influenza tip b (Hib) hastalığı:
Hib 5 yaş altı
çocuklarda en sık menenjit etkenlerinden biridir. Hib hastalığı öksürme,
aksırma, hatta nefesle hava yoluyla diğer insanlara bulaşır. Bakteriyi alan
çocukta bakteri çocuğun burun ve boğazında tutunursa çocuk muhtemelen hasta
olacaktır. Akciğer ve kana yayılırsa zatürre, epiglottit (bir tür boğaz
iltihabı), menenjit ve eklem hastalığı gelişebilir. Hastalığı almış çocuk
hastalığı başkalarına bakteri vücutta kaldığı sürece yaymaya devam eder.
Antibiyotikler yayılmayı 2-4 günde durdurur.
Hepatit A:
Hepatit A virusu
ile oluşan bir karaciğer hastalığıdır. Virus esas olarak barsakta bulunur ve
kişisel temas veya bulaşmış yiyeceklerin ve suyun tüketilmesi ile diğer
insanlara bulaşır. Altı yaş altındaki çocuklarda hastalık sıklıkla sessiz
geçer. Büyük çocuklarda ateş, iştahsızlık, yorgunluk, karın ağrısı, kusma,
idrar renginin koyulaşması ve sarılık ile kendini gösterir. Hepatit A uzun
süreli hastalık veya kalıcı karaciğer hasarına neden olmaz, ancak hasta
karaciğer yetmezliğinden kaybedilebilir.
Hepatit B:
Hepatit B virusu
ile oluşan bir diğer karaciğer hastalığıdır. Hastalık virusu taşıyan kişiden
kan ve diğer vücut sıvıları ile diğer insanlara bulaşır. Uyuşturucu kullanan
ergen ve erişkinlerde enjektörün ortak kullanımı ve korunmasız cinsel ilişki
ile de bulaşabilir. Sağlık ve halk sağlığı çalışanları meslekleri nedeniyle
risk altındadır. Virusu taşıyan gebe kadınlar hastalığı yenidoğan bebeklerine
bulaştırabilir. Hepatit B virusunu almış kişilerde hastalık belirtisi
olmayabilir veya iştah azalması, yorgunluk, kas ağrısı, karın ağrısı, ishal,
kusma ve sarılık ile kendini gösterebilir.
Hepatit B
çoğunlukla birkaç haftada düzelir, ancak bir kısım hastalarda kronikleşir. Bu
kişilerin bazıları hastalık belirtisi göstermeden virusu taşırlar ve diğer
insanlara bulaştırmaya devam ederler. Kronik taşıyıcı bir anneden doğan bir
bebek doğumda % 70-90 oranında hastalığı alır. Kronik virusu taşıyan bazı
hastalarda siroz ve karaciğer kanseri gibi ciddi sonuçlar ortaya çıkar.
Grip (İnfluenza):
Grip mevsimsel
bir hastalık olup; esas olarak kış döneminde görülür. İnfluenza virusu ile
oluşur. İnfluenza virusları sürekli değişim gösterir. Bu da bir yıl önce
kazanmış olduğunuz grip bağışıklığının ertesi yıl sizi koruyamayacak olması
demektir. Dolayısıyla birçok kez grip geçirebilirsiniz. Her yıl yeniden
aşılanmak gerekir. Grip insandan insana aksırma, öksürme ve nefes ile hava
yoluyla bulaşır. Belirtileri ateş, boğaz ağrısı, öksürük, baş ağrısı, üşüme,
titreme ve kas ağrılarıdır. Küçük çocuklarda kusma ve ishal de eşlik edebilir.
Kulak ve sinüs iltihabı, zatürre, kalp kası iltihabı ve ölüme kadar giden
sonuçlara neden olabilir. En fazla ölüme neden olan aşı ile korunulabilen
hastalıktır.
Kabakulak:
Tükrük
bezlerinde iltihaba neden olan, çene altında şişlik ile kendini gösteren iyi
bilinen bir hastalıktır. Ateş ve başağrısı ile menenjite neden olabilir.
Nadiren beyin tutulumu ve sağırlıkla sonuçlanır. Kabakulak virusu ile oluşur ve
hava yoluyla insandan insana bulaşır.
Kızamık:
Döküntülü bir
bulaşıcı hastalıktır. Etkeni kızamık virusu olup; ateş, burun akıntısı ve
öksürük ile başlar ve daha sonra tüm vücuda yayılan döküntü kendini gösterir.
Kulak iltihabı ve zatürre ile sonuçlanabilir. Nadiren beyin tutulumu ve ölüm
görülür. Kızamık nefes, öksürük ve aksırık ile hava yoluyla yayılır. Son derece
bulaşıcı olup; bağışık olmayan çocuk, hasta insanla temas ederse büyük oranda
hasta olacaktır.
Kızamıkçık:
Kızamıkçık
virusu ile oluşur ve genellikle hafif seyirli bir hastalıktır. Kış ve
ilkbaharda salgınlar yapar. Hafif ateş, yüz ve boyunda döküntü, büyük çocuklar
ve erişkinlerde boyun arkasındaki lenf bezlerinde şişme ile kendini gösterir.
Eklem şişliği de gelişebilir. İnsandan insan öksürük, aksırık ve nefesle hava
yoluyla bulaşır. Kızamıkçığın en büyük tehlikesi anne karnındaki bebekleredir.
Kadın gebeliği sırasında kızamıkçık geçirirse bebeğin sağır veya kör olarak,
kalp hastalığı ve beyincik hasarı ile veya zeka geriliği ile doğma olasılığı
%80 dir. Bu duruma doğumsal rubella sendromu denir. Gebelik sırasında
kızamıkçık geçiren kadınlarda düşükler de fazladır.
Pnömokok hastalığı:
Pnömokok
hastalığı 2 yaş altı çocuklarda çok ağır seyreder. Zatürre, menenjit, kulak
iltihabı en sık görülen hastalık tipleridir. Pnömokokların yaklaşık 90 kadar
alt grubu vardır, ancak çocuklardaki pnömokok infeksiyonlarının %80 ni en sık
görülen 7 alt tipi oluşturur. Pnömokok hastalığı hava yoluyla bulaşır. Kış ve
ilkbahar başlangıcında en sıktır. Tüm çocuklar pnömokok hastalığına duyarlıdır,
ancak dalak fonksiyonu bozuk olanlarda duyarlılık daha fazladır.
Rotavirus:
Rotavirus küçük
çocuklarda ağır ishallerin en sık nedenidir. Dünyada yılda yaklaşık 500.000
çocuğun ölümüne neden olmaktadır. Çocukların çoğu 5 yaşına kadar en az bir kez
bu virusla hastalanır. Rotavirusun birkaç türü vardır ve çocuklar birden fazla
kez hastalanabilir. En şiddetli hastalık genellikle ilk bulaşda olur.
Rotavirus dışkı
ile yayılır. Direkt temas ile veya bu virus ile bulaşmış eşyalardan (oyuncak
gibi) ve yiyeceklerden bulaşır. Hastalık aile içinde, hastanelerde ve çocuk
bakım evlerinde kolayca yayılır. Bakıcılar ve ebeveynlere de bulaşabilir, ancak
küçük çocuklarda en ağır hastalık yapar. Bağışıklık sistemi zayıf olan insanlar
yüksek risk altındadır.
Suçiçeği:
En sık çocukluk
çağı hastalıklarından biridir. Suçiçeği varisella zoster virusu ile
oluşturulur. En bilinen özelliği tüm vücutta kaşıntılı, sulu kesecikler
şeklinde döküntülerdir. Ateşe de neden olabilir. İnsandan insana öksürük, aksırık,
nefesle hava yoluyla bulaşır. Bulaşıcılık döküntüler başlamadan 2-3 gün önce
başlar ve döküntüler kabuklanıncaya kadar devam eder. Virusun alınmasından hastalığın
ortaya çıkması arasındaki süre 2-3 haftadır. Suçiçeği genellikle hafif seyirli
olmasına rağmen bazen ciddi sorunlara da neden olur. Döküntüler iltihaplanarak
ağır cilt infeksiyonu gelişebilir, bazı çocuklarda beyin tutulumu olabilir.
Hastalığı alma yaşı arttıkça ölüm riski de artar.
Tetanoz:
Tetanoz insandan
insan bulaşmaz. Clostridium tetani bakterisi toprak, toz ve gübrede bulunur ve
ciltteki kesiklerden vücuda girer. Çocuklar çoğunlukla derin delici yaralar ve
kesilerden hastalığı alır. Fakat bakteri ince yaralardan veya kaşıma ile cilt
bütünlüğü bozulmuş alanlardan bile girebilir. Yanıklar, kulak infeksiyonları,
diş infeksiyonları ve hayvan ısırıkları sonrası da tetanoz gelişebilir.
Tetanoz mikrobunun
vücuda girdikten sonra ilk belirti ortaya çıkıncaya kadar 3 hafta geçer. Bunlar
genellikle başağrısı, güçsüzlük ve çene kaslarında kasılmadır. Bakteri bir
toksin (zehir) yapar, bu toksin vücutta yayılarak boyun, kollar, bacaklar ve
karında ağrı ve kas kasılmasına neden olur. Tetanozlu çocuklar birkaç
haftalarını yoğun bakımda geçirmek zorunda kalır. Her 10 tetanozlu hastanın 2
si kaybedilir.
Verem (Tüberküloz)
Tüberküloz
ya da halk arasında verem (ince hastalık) olarak bilinen ve her yaşta görülen
bu hastalığın, ağır ve ciddi sonuçları olabilmektedir. Damlacık enfeksiyonu
şeklinde hava yoluyla alınan mikrop, akciğerlere yerleşmekte ve oradan da beyin
zarına, kemik iliğine ve lenf bezlerine yayılabilmektedir. Bu durum özellikle
çocuklarda ölüme kadar gidebilen çok ağır tablolar oluşturmaktadır. Tedavisinin
çok uzun süreli olması ve birçok ilacın bir arada kullanılmasının gerekliliği
ise hastalığın bir başka yönüdür. Verem hastalığı, iyileşme sonrasında bile
yaşam boyu süren solunum sistemi bozuklukları, zeka geriliği ve sakatlıklar
gibi çok önemli kalıcı hasarlara neden olabilmektedir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder