ANNE-BABALAR ÇOCUK İSTİSMARI HAKKINDA NELERİ BİLMELİDİR?

Çocuk istismarı yaygındır. Gazete ve TV haberleri çocuğa kötü muamele hakkında raporlarla doludur ve çocuğunuzu bu durumdan nasıl koruyacağınızı bilemeyebilirsiniz. Aşırı korumacı olmak çocuğunuzu korkutmasına rağmen, gerçek riskleri ve istismar belirtilerini tanımak önemlidir. Son yıllarda istismar ve ihmal vakalarında aşamalı bir artış gözlenmektedir. Kız çocuklar istismarla erkeklerden biraz daha fazla karşılaşmaktadırlar. İstismara maruz kalan çocuklarda fiziksel istismar, cinsel istismar ve / veya ihmal sıklıkla birliktedir.

Çoğu çocuk istismarı, aile içinde meydana gelir. Risk faktörleri anne/baba depresyonu ya da diğer ruh sağlığı sorunları, çocukluk çağında kötü muamele gören bir anne/baba öyküsü ve aile içi şiddeti içerir. Çocuk ihmali ve kötü muameleye maruziyet yoksulluk içinde yaşayan,  anne babanın genç olduğu veya uyuşturucu ya da alkol bağımlısı olduğu ailelerde daha sıktır. Çocuk ev dışında, çoğunlukla bir bakıcı ya da yabancı olmayan birisi tarafından, istismara uğrayabilir.

Cinsel istismar çocuğun algısı dışında veya rızası olmadan yapılan bir cinsel aktivitedir. Bu tür cinsellik amaçlı okşama, oral-genital temas, genital ve anal ilişki yanı sıra teşhircilik, röntgencilik ve pornografi gösterilmesini içerir. Fiziksel istismar vurma, tekmeleme, yakma, sarsma ya da diğer kuvvet gösterileri ile bir çocuğun bedeninde yaralanmalar olmasıdır.

Çocuk ihmali fiziksel ihmal (yiyecek, giyecek, barınak, ya da diğer fiziksel ihtiyaçların karşılanmaması), duygusal ihmal (sevgi, huzur veya şefkat verilmemesi), tıbbi ihmali ( gerekli tıbbi bakımın yapılmaması) içerir. Psikolojik ya da duygusal ihmal yukarıda sayılanların hepsinin sonucu olmasına rağmen çocuğun kendine verdiği değere ve duygusal iyiliğine zarar verebilecek sözlü istismar ile de ilişkili olabilir.

Belirti ve bulgular

Çocuk istismarını tanımak her zaman kolay değildir. Kötü muamele görmüş çocuklar genellikle birine söylemeye korkarlar. Çünkü ayıplanacaklarını ya da hiç kimsenin onlara inanmayacağını düşünürler. Çocuk onu istismar eden kişi sevdiği birisi ise ve/veya korkuyorsa yine sessiz kalır. Anne-babalar genellikle istismar işaret ve belirtilerine göz ardı etme eğilimindedir, çünkü gerçeklerle yüzleşmek istemezler. Bu ciddi bir hatadır. Çünkü istismara uğramış çocuğa mümkün olduğu kadar erken özel destek ve tedavi sağlanmalıdır. Hala istismar devam ediyorsa veya çocuk kendi başına bu durumuyla baş başa bırakılırsa iyileşme ihtimali düşüktür.

Anne-babalar çocuğun beden veya davranışındaki herhangi bir açıklanamayan değişiklik açısından uyanık olmalıdır. Açıklanamayan yaralanmalar genellikle fiziksel istismarın göstergesi olsa da, davranış değişikliği her tür stresli durum ile ortaya çıkan anksiyetenin bir sonucudur. Çocuk istismarının belli bir tipini işaret eden hiçbir davranış modeli yoktur.

Fiziksel belirtiler

• Açıklanamayan yaralanmalar ( morluk, yanık, kırık, karın ve baş yaralanmaları)
• Genital ağrı ve kanama, cinsel temasla geçen hastalık varlığı

İstismardan şüphelendiren davranış değişiklikleri

• Korku içeren davranışlar (kabuslar, depresyon, olağan dışı korku hali)
• Karın ağrısı, yatak ıslatma ( özellikle daha önce tuvalet eğitimini tamamlamışsa)
• Evden kaçma denemeleri
• Çocuğun yaşıyla uyumlu olmayan aşırı cinsel içerikli davranışları
• Özgüveninde ani değişme
• Tıbbi bir nedeni olmaksızın baş veya karın ağrıları
• Anormal korkular, kabusların artması
• Okul başarısızlığı
• Aşırı pasif veya saldırgan davranış
• Kilo almada yetersizlik (özellikle bebeklerde) veya ani dramatik kilo alımı
• Aşırı şefkat beklentisi veya asosyallik
• Aşırı iştah ve yiyecek çalma

Uzun dönem sonuçları

Çoğu durumda, istismara uğramış veya ihmal edilmiş çocuklar fiziksel hasardan çok daha fazla duygusal hasar görür. Duygusal ve psikolojik istismar ve ihmal çocuğun stresle başa çıkma ve yaşam derslerini öğrenme araçlarını kullanmasını engeller. Dolayısıyla ağır kötü muamele görmüş çocuk depresyon, intihara eğilim, içine kapanıklık ya da şiddet içeren davranışlar geliştirir. Büyüdükçe uyuşturucu ya da alkol kullanma, evden kaçma denemeleri, disiplini reddetme ya da diğer insanları istismar gibi davranışlar geliştirebilir. Yetişkin olduğunda evlilik sorunları, cinsel sorunlar, depresyon veya intihara eğilim gibi sorunlar yaşar. İstismar kurbanı olan çocuğun belirlenmesi ilk adımdır. Erken travmanın çocuğun gelişimindeki öneminin bilincinde olunması kurbana yardımda büyük öneme sahiptir.

Tüm kurbanlar şiddetli reaksiyonlar vermez. Çoğunlukla çocuk küçükse, istismar süresi uzunsa ve istismarcı çocuğun yakın bir akrabası ise duygusal hasar daha ağır olacaktır. Destekleyici bir yetişkinin yardımı etkinin şiddetinin azalmasına ve iyileşmenin hızlanmasına katkıda bulunabilir.

Eğer çocuğunuz bir şekilde istismara uğramışsa ona yardım edebilecek tek kişi sizsiniz. İstismar şüphenizi hemen yetkililere (hekiminize ve yerel otoritelere) bildirmelisiniz. Sorunun göz ardı edilmesi sadece durumu kötüleştirir, istismarın devamına ve çocuğunuzun tam iyileşme şansının azalmasına neden olur. Her türlü istismar durumunda çocuğun emniyetinin sağlanması esas konudur.

İstismardan koruma

Çocukların aile içinde fiziksel ve psikolojik kötü muameleye uğramasının başlıca nedenleri anne/babanın izolasyonu, stres ve hayal kırıklığı duygularıdır. Anne-babaların çocuklarının güvenini kazanmak için desteğe ve mümkün olduğunca çok bilgiye ihtiyaçları vardır. Çocuklarına yönlendirmeden önce hayal kırıklığı ve öfke duygularıyla nasıl başa çıkacaklarını öğrenmeleri gerekir. Ayrıca onları dinleyecek ve kriz zamanlarında yardımcı olacak diğer yetişkinlerin arkadaşlıklarına da ihtiyaç duyarlar. Çocukluğunda kendisi de istismar kurbanı olmuş anne/babanın özellikle desteğe gereksinimi vardır. Eski yaralarla yüzleşmek, bunları tanımlamak ve iyileştirmek cesaret ve basiret gerektirir. 

Çocuğunuzun aktiviteleriyle ilgilenmeniz ve denetiminiz altında olmasını sağlamanız çocuğun ev dışında fiziksel ve cinsel istismara uğramasını önlemenin en iyi yollarıdır. Çocuğunuzu okul veya çocuk bakım evinde her an habersiz olarak ziyaret etmeli ve kontrol etmelisiniz,  yardımcı personel değişikliklerden haberdar olmalısınız. Anne-babalar çocuklarının okul deneyimleri hakkındaki görüşlerine özel önem vermelidir. Eğer çocuğunuz kötü muamele gördüğünü söylüyorsa veya ani ve açıklanamayan davranış değişikliği gösteriyorsa bunu mutlaka dikkate almalısınız.

Çocuğunuzu korkutmadan ona bazı temel güvenlik kurallarını öğretmelisiniz. Herhangi bir sorun olduğunda sorunun varlığını öğrenmenin en iyi yolunun çocuğunuzla iletişiminizin iyi olması olduğunu unutmayınız. Taciz ve diğer rahatsızlık verici olayları size söylediğinde herhangi bir sorun yaşamayacağı konusunda çocuğunuza güven vermelisiniz. Onun emniyetini korumak için başına gelen her şeyi anlatması gerektiğinin önemini de anlamasını sağlamalısınız.