BEBEK VE ÇOCUKLARDA SAĞLIKLI UYKU

Uyku çocuğunuzun sağlığı için çok önemlidir. Yeterince uyumayan çocuk gün boyunca sorunlar yaşar ve gece sakinleşmesi de zordur. İyi uyku alışkanlığı doğumda başlar.

Uyku beslenme gibi doğal bir gereksinim ve beyin tarafından programlanan bir durumdur. Uyku ve uyku düzensizlikleri, bebeklik döneminde çocukları olan ailelerin sık karşılaştıkları sorunlardan biridir. Uyku sorunları, uyku alışkanlıklarının çocukları ve ailelerini zorladığı durumlardır. Bebeklerin uyku düzenleri birbirinden çok farklı olabilir; genelde bebeklerin duygusal, fiziksel, psikolojik gelişmeleri ve ebeveynlerin tavırları ile değişebilir.

Çocukların ne kadar uykuya gereksinimi vardır?

Her çocuk farklıdır, bazısı çok uyurken bazısı da daha az uyur. Burada verilen rakamlar 24 saat boyunca toplam ortalama uyku süreleri olup; genel bir kılavuz niteliğindedir.

Doğum-6. ay	16-17 saat
6 ay- 1 yaş	14 saat
1 -3 yaş	10-13 saat
3 - 5 yaş	10-12 saat

Doğum-6. aylık bebekler:

Bebek sağlıklı ve zamanında doğmuşsa, doğumdan sonraki ilk bir saat uyanık ve aktiftir. Genel anestezi yapıldıysa ya da anneye analjezik verildiyse, ilacın miktarı ve alındığı zamana göre bebek uykulu olacaktır. Bazı bebekler ilk günlerinde uzun uzun uyumaya gerek duyabilirler ve zorlukla uyanıyor gibi görünürler. Günün önemli bir bölümünü uykuda geçirirler. Uyku bebeğin temel gereksinimi ve önemli bir etkinliğidir. Yenidoğanlar 1-2 saatlik dönemler halinde günde ortalama 16-17 saat uyurlar. Gece ve gündüzü karıştırırlar; bazen gündüzü uyuyarak geçirirler.

İlk günler geçince, bebekler kesintisiz en uzun süreyi gece uykusunda geçirmeye başlar ve gece-gündüz uyku davranışı arasındaki farklılık daha da belirginleşecektir. İlk haftalarda çocuklar gün boyunca zaman zaman uyurlar ve en uzun süreli gündüz uykusuna sabahları ilk ana beslenmeden sonra yatarlar. Üçüncü aydan sonra bebeğinizin uyku alışkanlığı daha tahmin edilebilir olur ve düzenli gündüz uykuları başlar. Bebeğinizin verdiği ipuçlarına ile ne zaman yorgun olduğunu anlayabilirsiniz. Bir uyku günlüğü tutmanız uyku düzenini tanımanıza yardım edecektir.

Bebekler doğru uyku düzenini sağlamak için ipuçlarına gereksinim duyarlar. Örneğin bebeğinizi uyuması için her zaman beşiğine koyarsanız bebek uyku yerinin beşik olduğunu anlayacaktır. Bu hemen olmasa bile bebeğiniz zamanla anlayacaktır. Gündüz uykusu için bir alışkanlık geliştirebilirsiniz. Perdeleri çekilmiş ve sessiz bir odada gündüz uykusu öncesi bebeğinizi kucaklamanız onun rahatlaması için faydalı olabilir. Dördüncü aya kadar bebeklerin çoğu günde üç gündüz uykusuna gereksinim duyar: sabah, öğleden sonra ve erken akşam saatleri.

0-6 aylık bebeğiniz için sağlıklı uyku:

• Çok yorgun bir bebek uykuya dalmada zorlanır. Gündüz uykuları gece daha iyi uyumasına yardım eder. Dolayısıyla bebeğinizi gündüz uyanık tutmak gece daha fazla uyumasını sağlamaz.
• Bebeğinizi uykuya hazır ancak uyumadan önce yatağına bırakınız, böylece bebek yatağını tanıdık bir gece ortamı olarak kabul eder.
• Bebeğinizi kucağınızda sallayabilirsiniz. Bebeğinizi kucağınızda tutmanız onu şımartmaz.
• Emzik bebeğinizin sakinleşmesine yardım edebilir. Ancak emziği asla bebeğin anne sütü ile beslenmesi düzgün oluncaya kadar vermeyiniz.
• Bebeğiniz gece uyanıp hareketlenecektir. Böyle olduğunda bebeğin yanına gitmek için bir süre bekleyin. Bu süre bebeğin kendini sakinleştirmesini sağlayabilir.
• Gece ağlayan bebeği yatağından almayınız, sallanıp oynatılmamasına özen gösterilmelisiniz.
• Gece beslenme ve bez değişim saatlerinde çevredeki uyaranlardan kaçınmalısınız ve ışıkları azaltmalısınız.

6 -12 aylık bebekler

Altı ayın sonunda belirli bir uyku düzenine kavuşurlar. Bu yaşta bebekler günde ortalama 14 saat uyur, fakat daha az veya daha fazla olması normal olabilir. Bebeklerin çoğu gece boyunca bir ya da iki kez uyanmak koşuluyla uyur. İlk yılın sonlarına doğru, bebeklerin yarısı geceleri 10-12 saat deliksiz uyurlar; diğerleri ise gecede bir ya da iki kez uyanırlar, uykuya geçmek için biraz ilgiye gereksinim duyarlar. Bu dönemde gündüz ve gece uykuları ile uyanma zamanları daha düzenlidir. Bebeğin gündüz uykuları 3 den 2 e iner ve sabah ve öğleden sonraları daha uzun uyur. Her bebeğin gündüz uyku gereksinimi farklıdır. Gündüz uykusu 20 dakika kadar kısa ve 3-4 saat kadar uzun olabilir.

6-12 aylık bebeklerde sağlıklı uyku

• Mümkün olduğunca düzenli gündüz ve gece uyku düzeni sağlamalısınız
• Her gece aynı saatte yatırılması önemlidir.
• Bebeğinizi biberonla yatağa koymayınız
• Bebeğiniz gece uyanır ve ağlarsa yanına gidip yanlış bir şey olup olmadığını kontrol ediniz, ancak beşiğinden çıkarmayınız. Bebeğin başını okşayarak veya sizin orada olduğunuzu anlaması için yumuşakça konuşarak bebeğinizi rahatlatabilirsiniz.
• Gece ağlamaları bazen gece korkularına bağlı olabilir, bunu önlemek için gün boyu sık fiziksel temas ile bebeğinize güven verebilirsiniz.

 1-3 yaş arası çocuklar

Bir ile üç yaş arasında çocukların uyku düzenlerinde bazı değişiklikler olur. Çoğu küçük çocuk günde 10-13 saat uyur. Gündüz uykuları azalır, kısalır, iki kez yerine bir kez uyuyabilir. Bazı günler gündüz uykusuna gerek duyarken bazı günlerde gündüzleri uyumaz. Bu yaşta çocuk gece uyanmalarını kendiliğinden bırakır. Bu dönemdeki birçok çocuk uyku problemi yaşar. Gece korkuları ve huzursuzlukları başlayabilir. Uyanık kalmak için mücadele etmeye başlar, alışılmış uyku saatine karşı çıkar, yalnız uzanmak ve uyumaktan hoşlanmaz, kendi odasında ya da yatağındaysa anne babanın yanına gitmeyi ister. Yaşamın ilk yılında uykuya geçişte zorluklar ve gece sık uyanmalar sıktır. Gece uykularındaki sorunlar ayrılma anksiyetesi ile ilişkili olabilir.

1-3 yaştaki çocuklar için sağlıklı uyku:

• Çocuğunuzu belli bir uyku düzeninde tutmalısınız. İlk yılda geliştirilen yatma zamanının bu yaşta da devam etmesi önemlidir.
• Gündüz uykuları gece uyumayı etkileyeceğinden çok geç olmamalıdır.
• Çocuğunuza yatma zamanına yakın bir şey içirmemelisiniz. Dolu mide gece uykusunun kesintilere uğramasına neden olur.
• Çocuğunuzu yatma zamanından yaklaşık yarım saat kadar önce sakinleştirmeye başlamalısınız ve bunu ideal olarak her gece aynı zamanda yapmanız uygun olur.
• Çocuğunuz direnirse nazik fakat kararlı olmalısınız
• Çocuğun uyuduğu odanın sessiz ve sıcak olmasını sağlamalısınız
• Yumuşak rahatlatıcı bir müzik bebeğe huzur verebilir.
• Güvenlik önlemleri (örneğin battaniye ve içi doldurulmuş oyuncaklar) bu yaşta önemlidir.

Okul öncesi (3-5 yaş) çocuklar

Okul öncesi çocuklar günde 10-12 saat uyurlar. Bu yaştaki çocuklar gündüz uykularını bırakır. Gündüz uyku zamanını çocuğunuz için okuma ve gevşeme zamanı olarak sükünet anları olarak değerlendirebilirsiniz. Okul öncesi çocuklarda gece uyanmaları ve gece korkuları ve gece kabusları sıktır.

Okul öncesi çocuklarda sağlıklı uyku:

• Kafein içeren içecekleri içmesine izin vermeyiniz
• Yatma zamanından önce televizyon izlettirmeyiniz. Çocuğun uyuduğu odada televizyon, bilgisayar ve video oyunları bulundurmayınız
• Bazı çocuklar yatma zamanını geciktirmek ister. Sınırlarınızı belirlemeniz ve bunu çocuğun bilmesini sağlayınız.
• Gece korkularını göz ardı etmeyiniz. Çocuğunuzun gece kabusları varsa onu rahatlatmalısınız.