14 Ağustos 2015 Cuma

AŞI İLE KORUNULABİLEN ON BEŞ HASTALIK


Aşılamanın amacı bulaşıcı hastalıklardan korunmaktadır. Onbeş bulaşıcı hastalık vardır ki bu hastalıklar çocuklarda çok yüksek oranda ciddi hastalık oluşturma riskine sahiptir. Bu hastalıklar boğmaca, çocuk felci, difteri, Hemofilus influenza tip b (Hib) hastalığı, hepatit A, hepatit B, grip (influenza), kabakulak, kızamık, kızamıkçık, pnömokok hastalığı, rotavirus, suçiçeği, tetanoz ve veremdir.
Boğmaca:
Boğmaca Bordetella pertussis bakterisi ile oluşur. Çok tipik bir öksürük ile kendini gösterir. Çocuk boğulur gibi arka arkaya öksürür ve öksürük nöbeti sonunda çığlık atar gibi bir ses çıkararak kusar. Boğmaca son derece bulaşıcı bir hastalıktır. Başlangıçta soğuk algınlığına benzer belirtiler olur. Bunlar aksırma, burun akıntısı, ateş ve hafif öksürük şeklindedir. 1-2 hafta sonra şiddetli öksürük nöbetleri başlar. Boğmaca 1 yaşından küçük bebeklerde çok şiddetli geçer. Hastalığı alan bebeklerin yarıdan fazlasının hastaneye yatırılarak tedavisi gerekir. Büyük çocuklar ve erişkinlerde genellikle daha hafif geçer, bunların bir kısmı hasta olduğunu bile bilmez. Bebeklerin çoğu hastalığı kardeşlerinden veya ebeveynlerinden alır. Zatürre, beyin iltihabı ve hatta ölümle sonuçlanabilir.
Çocuk Felci:
Geçmişte dünya çapında milyonlarca çocuğun sakat kalmasına sebep olmuştur. Çocuk felcine karşı aşı geliştirilmesinden sonra hastalık dünyada çok azalmış, ülkemizde ise hemen hiç görülmez olmuştur. Çocuk felci boğazda ve barsakta yaşayan bir virus ile oluşur. Virus, hastalığı almış olan insandan dışkı yoluyla yayılır. Klinik özellikleri çok değişkendir. Bazı çocuklarda bulgu olmaz iken, bazılarında soğuk algınlığı gibi seyredebilir. Bir kısmında boyun, sırt ve bacaklarda katılık ve ağrı da olur. Fakat bazı çocuklarda şiddetli kas ağrısı ve bir hafta içinde felç ile ortaya çıkar. Çoğunlukla bacaklarda felç yaparken, bazı çocuklarda solunum kasları dahil diğer kaslar da felç olabilir. Çocuk felcinin tedavisi yoktur ve bazı çocuklar bu hastalık nedeniyle kaybedilirler.
Difteri (kuşpalazı):
Difteri Corynebacterium diphtheriae bakterisi tarafından oluşturulur. Bu bakteri, hastalığı almış kişinin ağız, boğaz ve burnunda yaşar ve öksürme ve aksırma ile diğer insanlara yayılır. Difterili bir hasta diğer insanlara 2-4 hafta süreyle hastalığı bulaştırabilir. Difteri başlangıçta boğaz ağrısı, ateş ve titreme ile kendini gösterir. Erken tanınamaz ve tedavi edilmezse bir toksin (zehir) üretir ve bu toksin kalp yetmezliği ve felç gibi ciddi sorunlara neden olur. Difteri geçiren her 10 hastadan biri bu hastalıktan ölür. Geçmişte salgınlar yaparak çok sayıda insanın ölümüne neden olmuştur.
Hemofilus influenza tip b (Hib) hastalığı:
Hib 5 yaş altı çocuklarda en sık menenjit etkenlerinden biridir. Hib hastalığı öksürme, aksırma, hatta nefesle hava yoluyla diğer insanlara bulaşır. Bakteriyi alan çocukta bakteri çocuğun burun ve boğazında tutunursa çocuk muhtemelen hasta olacaktır. Akciğer ve kana yayılırsa zatürre, epiglottit (bir tür boğaz iltihabı), menenjit ve eklem hastalığı gelişebilir. Hastalığı almış çocuk hastalığı başkalarına bakteri vücutta kaldığı sürece yaymaya devam eder. Antibiyotikler yayılmayı 2-4 günde durdurur.
Hepatit A:
Hepatit A virusu ile oluşan bir karaciğer hastalığıdır. Virus esas olarak barsakta bulunur ve kişisel temas veya bulaşmış yiyeceklerin ve suyun tüketilmesi ile diğer insanlara bulaşır. Altı yaş altındaki çocuklarda hastalık sıklıkla sessiz geçer. Büyük çocuklarda ateş, iştahsızlık, yorgunluk, karın ağrısı, kusma, idrar renginin koyulaşması ve sarılık ile kendini gösterir. Hepatit A uzun süreli hastalık veya kalıcı karaciğer hasarına neden olmaz, ancak hasta karaciğer yetmezliğinden kaybedilebilir.
Hepatit B:
Hepatit B virusu ile oluşan bir diğer karaciğer hastalığıdır. Hastalık virusu taşıyan kişiden kan ve diğer vücut sıvıları ile diğer insanlara bulaşır. Uyuşturucu kullanan ergen ve erişkinlerde enjektörün ortak kullanımı ve korunmasız cinsel ilişki ile de bulaşabilir. Sağlık ve halk sağlığı çalışanları meslekleri nedeniyle risk altındadır. Virusu taşıyan gebe kadınlar hastalığı yenidoğan bebeklerine bulaştırabilir. Hepatit B virusunu almış kişilerde hastalık belirtisi olmayabilir veya iştah azalması, yorgunluk, kas ağrısı, karın ağrısı, ishal, kusma ve sarılık ile kendini gösterebilir.
Hepatit B çoğunlukla birkaç haftada düzelir, ancak bir kısım hastalarda kronikleşir. Bu kişilerin bazıları hastalık belirtisi göstermeden virusu taşırlar ve diğer insanlara bulaştırmaya devam ederler. Kronik taşıyıcı bir anneden doğan bir bebek doğumda % 70-90 oranında hastalığı alır. Kronik virusu taşıyan bazı hastalarda siroz ve karaciğer kanseri gibi ciddi sonuçlar ortaya çıkar.
Grip (İnfluenza):
Grip mevsimsel bir hastalık olup; esas olarak kış döneminde görülür. İnfluenza virusu ile oluşur. İnfluenza virusları sürekli değişim gösterir. Bu da bir yıl önce kazanmış olduğunuz grip bağışıklığının ertesi yıl sizi koruyamayacak olması demektir. Dolayısıyla birçok kez grip geçirebilirsiniz. Her yıl yeniden aşılanmak gerekir. Grip insandan insana aksırma, öksürme ve nefes ile hava yoluyla bulaşır. Belirtileri ateş, boğaz ağrısı, öksürük, baş ağrısı, üşüme, titreme ve kas ağrılarıdır. Küçük çocuklarda kusma ve ishal de eşlik edebilir. Kulak ve sinüs iltihabı, zatürre, kalp kası iltihabı ve ölüme kadar giden sonuçlara neden olabilir. En fazla ölüme neden olan aşı ile korunulabilen hastalıktır.
Kabakulak:
Tükrük bezlerinde iltihaba neden olan, çene altında şişlik ile kendini gösteren iyi bilinen bir hastalıktır. Ateş ve başağrısı ile menenjite neden olabilir. Nadiren beyin tutulumu ve sağırlıkla sonuçlanır. Kabakulak virusu ile oluşur ve hava yoluyla insandan insana bulaşır.
Kızamık:
Döküntülü bir bulaşıcı hastalıktır. Etkeni kızamık virusu olup; ateş, burun akıntısı ve öksürük ile başlar ve daha sonra tüm vücuda yayılan döküntü kendini gösterir. Kulak iltihabı ve zatürre ile sonuçlanabilir. Nadiren beyin tutulumu ve ölüm görülür. Kızamık nefes, öksürük ve aksırık ile hava yoluyla yayılır. Son derece bulaşıcı olup; bağışık olmayan çocuk, hasta insanla temas ederse büyük oranda hasta olacaktır.
Kızamıkçık:
Kızamıkçık virusu ile oluşur ve genellikle hafif seyirli bir hastalıktır. Kış ve ilkbaharda salgınlar yapar. Hafif ateş, yüz ve boyunda döküntü, büyük çocuklar ve erişkinlerde boyun arkasındaki lenf bezlerinde şişme ile kendini gösterir. Eklem şişliği de gelişebilir. İnsandan insan öksürük, aksırık ve nefesle hava yoluyla bulaşır. Kızamıkçığın en büyük tehlikesi anne karnındaki bebekleredir. Kadın gebeliği sırasında kızamıkçık geçirirse bebeğin sağır veya kör olarak, kalp hastalığı ve beyincik hasarı ile veya zeka geriliği ile doğma olasılığı %80 dir. Bu duruma doğumsal rubella sendromu denir. Gebelik sırasında kızamıkçık geçiren kadınlarda düşükler de fazladır.
Pnömokok hastalığı:
Pnömokok hastalığı 2 yaş altı çocuklarda çok ağır seyreder. Zatürre, menenjit, kulak iltihabı en sık görülen hastalık tipleridir. Pnömokokların yaklaşık 90 kadar alt grubu vardır, ancak çocuklardaki pnömokok infeksiyonlarının %80 ni en sık görülen 7 alt tipi oluşturur. Pnömokok hastalığı hava yoluyla bulaşır. Kış ve ilkbahar başlangıcında en sıktır. Tüm çocuklar pnömokok hastalığına duyarlıdır, ancak dalak fonksiyonu bozuk olanlarda duyarlılık daha fazladır.
Rotavirus:
Rotavirus küçük çocuklarda ağır ishallerin en sık nedenidir. Dünyada yılda yaklaşık 500.000 çocuğun ölümüne neden olmaktadır. Çocukların çoğu 5 yaşına kadar en az bir kez bu virusla hastalanır. Rotavirusun birkaç türü vardır ve çocuklar birden fazla kez hastalanabilir. En şiddetli hastalık genellikle ilk bulaşda olur.
Rotavirus dışkı ile yayılır. Direkt temas ile veya bu virus ile bulaşmış eşyalardan (oyuncak gibi) ve yiyeceklerden bulaşır. Hastalık aile içinde, hastanelerde ve çocuk bakım evlerinde kolayca yayılır. Bakıcılar ve ebeveynlere de bulaşabilir, ancak küçük çocuklarda en ağır hastalık yapar. Bağışıklık sistemi zayıf olan insanlar yüksek risk altındadır.
Suçiçeği:
En sık çocukluk çağı hastalıklarından biridir. Suçiçeği varisella zoster virusu ile oluşturulur. En bilinen özelliği tüm vücutta kaşıntılı, sulu kesecikler şeklinde döküntülerdir. Ateşe de neden olabilir. İnsandan insana öksürük, aksırık, nefesle hava yoluyla bulaşır. Bulaşıcılık döküntüler başlamadan 2-3 gün önce başlar ve döküntüler kabuklanıncaya kadar devam eder. Virusun alınmasından hastalığın ortaya çıkması arasındaki süre 2-3 haftadır. Suçiçeği genellikle hafif seyirli olmasına rağmen bazen ciddi sorunlara da neden olur. Döküntüler iltihaplanarak ağır cilt infeksiyonu gelişebilir, bazı çocuklarda beyin tutulumu olabilir. Hastalığı alma yaşı arttıkça ölüm riski de artar.
Tetanoz:
Tetanoz insandan insan bulaşmaz. Clostridium tetani bakterisi toprak, toz ve gübrede bulunur ve ciltteki kesiklerden vücuda girer. Çocuklar çoğunlukla derin delici yaralar ve kesilerden hastalığı alır. Fakat bakteri ince yaralardan veya kaşıma ile cilt bütünlüğü bozulmuş alanlardan bile girebilir. Yanıklar, kulak infeksiyonları, diş infeksiyonları ve hayvan ısırıkları sonrası da tetanoz gelişebilir.
Tetanoz mikrobunun vücuda girdikten sonra ilk belirti ortaya çıkıncaya kadar 3 hafta geçer. Bunlar genellikle başağrısı, güçsüzlük ve çene kaslarında kasılmadır. Bakteri bir toksin (zehir) yapar, bu toksin vücutta yayılarak boyun, kollar, bacaklar ve karında ağrı ve kas kasılmasına neden olur. Tetanozlu çocuklar birkaç haftalarını yoğun bakımda geçirmek zorunda kalır. Her 10 tetanozlu hastanın 2 si kaybedilir.
Verem (Tüberküloz)
Tüberküloz ya da halk arasında verem (ince hastalık) olarak bilinen ve her yaşta görülen bu hastalığın, ağır ve ciddi sonuçları olabilmektedir. Damlacık enfeksiyonu şeklinde hava yoluyla alınan mikrop, akciğerlere yerleşmekte ve oradan da beyin zarına, kemik iliğine ve lenf bezlerine yayılabilmektedir. Bu durum özellikle çocuklarda ölüme kadar gidebilen çok ağır tablolar oluşturmaktadır. Tedavisinin çok uzun süreli olması ve birçok ilacın bir arada kullanılmasının gerekliliği ise hastalığın bir başka yönüdür. Verem hastalığı, iyileşme sonrasında bile yaşam boyu süren solunum sistemi bozuklukları, zeka geriliği ve sakatlıklar gibi çok önemli kalıcı hasarlara neden olabilmektedir.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder